Cây dành dành còn có tên khác là chi tử, thuỷ hoàng chi, mác làng cương…Được dùng để chữa bệnh rất hiệu quả. Chính vì vậy, vị thuốc này ngày càng được sử dụng phổ biến trong cả Tây y lẫn Đông y. Bài viết sau thuocnamtribenhkhop sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về đặc điểm, công dụng và cách dùng của loại thảo dược này.
Cây dành dành là gì?
Dành dành hay còn gọi là chi tử, thuỷ hoàng chi, mác làng cương, họ cà phê. Cây dành dành có thể cao đến 1 – 2m, cành màu nâu, nhẵn, lá đơn, mọc đối, hay mọc vòng 3. Hoa to, màu trắng, hoặc trắng ngà, mọc đơn độc ở đầu cành. Quả hình trứng, dài 5 – 7cm có đài tồn tại ở đỉnh, và cạnh lồi có cánh, khi chín màu vàng. Hạt dẹt, hơi tròn, có chất cơm màu vàng hay đỏ bám bên ngoài. Là cây mọc hoang, hoặc được trồng làm cảnh và để lấy nguyên liệu làm thuốc.
Cây dành dành núi có dáng nhỏ hơn, cũng được dùng làm thuốc. Ở Việt Nam, cây dành dành phân bố phổ biến ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng, như Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Hà Nam….
Lá cây dành dành thu hái quanh năm, dùng tươi. Quả hái vào tháng 8-10 khi chín già, ngắt bỏ cuống, rồi phơi hoặc sấy khô.
Quả hình trứng hay thoi có 5-8 đường gờ chạy dọc theo quả làm cho quả có góc cạnh dài, dài 2.5-4.5 cm, đường kính 1-2 cm. Mặt ngoài màu vàng cam tới đỏ nâu hơi bóng, quả nhiều hạt hình đĩa xếp khít tạo khối cầu hay trứng. Mùi nhẹ, vị hơi chua, đắng.
Tác dụng của cây dành dành
Hầu như tất cả các bộ phận của dành dành đều được y học cổ truyền sử dụng làm thuốc. Cành và lá, chặt nhỏ phơi khô, khi dùng sao vàng. Quả khi gần chín, thu hái phơi khô, hoặc đem đồ chín rồi phơi khô. Sau đó bóc tách riêng phần vỏ quả và hạt. Hạt dành dành có thể chế biến bằng cách sao vàng, sao đen tùy theo yêu cầu của việc chữa bệnh. Hoa dành dành có thể dùng tươi hoặc phơi khô.
Cây Dành Dành có thể chữa bệnh cùng những vị thuốc sau đây:
Cây dành dành chữa đi tiểu ra máu:
Quả dành dành tươi thái ngang, 30 – 50g, sắc nước uống, hoặc chi tử, mộc thông, xa tiền tử, biển súc, hoạt thạch, cù mạch, mỗi vị 12g, đại hoàng 8g, cam thảo 6g. Sắc uống, ngày một thang, trước bữa.
Cây dành dành chữa ho ra máu, nôn ra máu, chảy máu cam:
Chi tử (sao đen) 9g, hoa hòe (sao đen) 12g, cát căn 12g sắc uống, ngày một thang, trước bữa ăn.
Cây dành dành chữa sốt:
Vỏ quả dành dành 20 – 30g, sắc uống; hoặc dùng 5 – 7 quả tươi, thái ngang, phối hợp với 20g đạm đậu xị, sắc uống, ngày một thang.
Chữa viêm gan hoàng đản:
Cành và lá dành dành sắc nước uống, ngày 30 – 50g, chia 2 lần, trước bữa ăn. Hoặc dùng hạt dành dành 12g, nhân trần 30g, rễ chút chít 8g. Sắc uống, ngày một thang, chia 2 – 3 lần, trước bữa ăn.
Cây dành dành chữa đau mắt, nhức mắt, mắt sưng đỏ:
Lá dành dành bánh tẻ, rửa sạch, vò nát, lấy dịch đông, đặt vào miếng giấy bản hay miếng vải gạc sạch, đắp lên mu mắt. Khi miếng thuốc đắp có cảm giác nóng lên thì đặt lật ngược lại, làm nhiều lần. Ngày đắp 1 – 2 miếng thuốc.
Phòng trị cảm cúm:
Rễ dành dành, rễ bạch đồng nữ, mỗi vị 30g, cúc hoa 9g, rễ kim ngân, rễ hậu phác, mỗi vị 15g. Sắc uống ngày một thang.
Chữa bỏng:
Lấy nhân của quả dành dành rửa sạch, để ráo nước. Đốt phần nhân dành dành. Sau đó, tán mịn thành bột. Trộn bột dành dành với dầu mè. Đắp hỗn hợp bột dành dành và dầu mè lên vùng da bị bỏng. Sử dụng băng gạc để băng vết thương lại.
Cây dành dành chữa bong gân, đau nhức:
Chuẩn bị một vài quả dành dành, rửa sạch trước khi chế biến. Giã nát quả dành dành, tán thành bột mịn. Cho thêm một ít nước sạch vào, trộn đều để cho ra hỗn hợp sền sệt. Sau cùng rót thêm một ít rượu trắng vào hỗn hợp. Đắp hỗn hợp quả dành dành và rượu trắng lên vùng da bị bong gân, đau nhức. Đắp thuốc 1 lần trong ngày.
Chữa đau mắt đỏ:
Chuẩn bị một ít lá dành dành tươi. Rửa lá dành dành thật sạch. Dùng nước sôi để tráng qua. Sau đó giã nát lá dành dành. Cho phần lá nát vào miếng gạc mỏng, đắp lên mắt.
Chữa nhiễm trùng, sốt, bứt rứt:
Quả dành dành sống 12g, liên kiểu 20g, phòng phong 12g, đương quy 24g, xích thược 12g, khương hoạt 8g, cam thảo sống 12g, hoàng kỳ 40 -60g, sinh địa 20g, hoàng bá 12g đem sắc nước uống.
Chữa chảy máu cam: Dùng quả dành dành sống đốt thành than rồi đem thổi vào mũi.
Lưu ý:
Cây dành dành là một vị thuốc nam quý hiếm, được quy vào kinh thư và có công dụng trị được nhiều bệnh. Khi sử dụng cây dành dành để chữa bệnh, người bệnh cần lưu ý những điều sau:
- Không tự ý bỏ thuốc Tây khi dùng các bài thuốc nam chế biến từ cây dành dành. Các bài thuốc ấy chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị, do đó, chỉ được phép bỏ thuốc Tây khi có sự đồng ý của bác sĩ.
- Trước khi dùng các bài thuốc từ dành dành để điều trị, người bệnh cần hỏi ý kiến bác sĩ.
- Các bài thuốc nam nói chung và bài thuốc từ dành dành nói riêng thường có hiệu quả chậm hơn so với thuốc Tây. Bên cạnh đó, nếu không tương thích với cơ địa, những bài thuốc từ cây dành dành có thể gây ra dị ứng, không có hiệu quả hoặc khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn.
- Trường hợp người cao tuổi, trẻ em, phụ nữ đang mang thai cần thận trọng khi sử dụng các bài thuốc từ dành dành. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Cách dùng và liều dùng
Cây dành dành có thể dùng tươi hoặc dùng khô. Có thể kết hợp cây dành dành với những vị thuốc khác để chữa bệnh. Về cách thực hiện, có thể giã nát, dùng tươi sống hoặc sắc, hãm với nước sôi.
Ngoài việc dùng làm thuốc, dành dành còn được dùng để làm gia vị và màu nhuộm.
Về liều dùng, mỗi ngày người bệnh nên dùng từ 6 – 12g. Tuy nhiên, liều dùng này chỉ có tính tương đối. Mỗi bài thuốc sẽ có liều dùng khác nhau. Bạn nên tuân thủ theo công thức liều lượng của mỗi bài thuốc, không nên lạm dụng, dùng quá liều.
Cây Dành Dành có giá bao nhiêu?
- Hạt cây dành dành khô: 200.000vnd/ kg
- Cây dành dành tươi: 100.000vnd/ cây
Mua Cây Dành Dành ở đâu?
Hiện nay, việc mua bán loại thảo dược này trở nên rất đơn giản. Bạn có thể đặt mua tại những cửa hàng chuyên về sản phẩm tại các hiệu thuốc, các thương hiệu bán sản phẩm liên quan đến câyhoặc trực tuyến.
Tuy nhiên, bạn nên cần cảnh giác và lựa chọn những nơi bán uy tín để tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng nhé.
Hy vọng qua bài viết thuocnamtribenhkhop chia sẻ trên đây có thể giúp bạn đọc hiểu được cây có tác dụng gì? Có giá bao nhiêu tiền, từ đó có thể cung cấp thêm cho bạn những kiến thức bổ ích về loại thảo dược này. Xin cảm ơn bạn đọc.