Cây sâm bố chính hay còn gọi là Sâm Thổ Hào, là loài sâm quý hiếm tại nước ta. Loài này được miêu tả khoa học đầu tiên năm 1924. Sâm thổ hào trước kia có nguồn gốc tại xã Thanh Hà, huyện Thanh Chương. Có tác dụng tốt cho sức khỏe. Đặc biệt bồi bổ cơ thể, hỗ trợ điều trị các bệnh về đường hô hấp hiệu quả.

Cây sâm Bố Chính là gì?

Là loại dược liệu quý để dâng vua, tiến chúa từ những năm 1400 . Sở dĩ, được danh y Hải Thượng Lãn Ông dùng làm thuốc lần đầu tiên tại huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, nên thường được gọi với cái tên khác là Sâm Bố Chính.

• Tên gọi khác: Sâm báo, sâm thổ hào, cây sâm bổ, cây bảo sâm, nhân sâm Phú Yên….
• Tên khoa học: Abelmoschus Sagittifolius (Kurz) Merr. (Hibiscus sagittifolius Kurz)
• Họ: Cẩm Quỳ (danh pháp khoa học: Malvaceae).
• Tên thổ hào vì mọc ở Thổ Hào (Nghệ An)
•  Tên sâm báo vì mọc ở núi Báo (Thanh Hóa)
  
  

  Cây Sâm Bố Chính có màu hoa là đỏ có khi lại là vàng hoặc hồng nhạt.

Đặc điểm hình thái

Sâm bố chính có rễ hình trụ thót dần về phía dưới dài 10-20cm, đường kính 0,5-2,5cm. Nhiều khi gặp những củ có phân nhánh và nom giống hình người.

Vết bẻ có màu trắng, có nhiều bột, không có xơ, vị nhạt, nhầy dính khi tiếp xúc với nước.

Địa lý khu vực phân bố của cây sâm bố chính

Sâm Bố Chính trước kia có nguồn gốc tại xã Thanh Hà, huyện Thanh Chương, Nghệ An, Việt Nam ta hiện nay.

Có mấy loại cây sâm bố chính

Sâm bố chính được chia làm 4 loại với màu sắc hoa khác nhau:

• Sâm bố chính màu hoa đỏ tươi: Hoa to, có 5 cánh mỏng. Được dùng phổ biến, rễ ít phân nhánh và chứa dược tính cao nhất trong các loại.
  

  Sâm Bố Chính Màu Hoa Đỏ

• Sâm bố chính màu hoa hồng phấn: Loại này thường được trồng làm cảnh ở đồng bằng, hàm lượng dinh dưỡng ít hơn loại hoa đỏ.
• Sâm bố chính màu hoa đỏ hồng: Loại này phát triển tốt và cho sản lượng lớn ở nhiều nơi, với nhiều kiểu đất trong đó có đồi núi thấp và đồng bằng phù sa.

• Sâm bố chính màu hoa vàng: Loài này có thân cao từ 1m – 2m và không có củ.

 Công dụng, tác dụng chữa của loại này cũng như loại màu hoa đỏ.

Cây sâm Bố Chính có vị và tác dụng gì?

• Vị ngọt nhạt, có chất nhầy 35 – 40%, tính bình. Ở Trung Quốc, người ta xem rễ, lá như có tác dụng tư âm thanh nhiệt, bài nung bạt độc.
• Chữa lao phổi, viêm phế quản ở trẻ em: Kết hợp thêm mật ong, cam thảo để chữa ho cho trẻ an toàn, hiệu quả.
• Điều trị thiếu máu, suy nhược cơ thể: Kết hợp ngâm rượu, ngâm mật ong uống để điều trị chứng thiếu máu, suy nhược, đau đầu,…
• Chữa suy giảm sinh lý ở nam giới: Kết hợp với các vị thuốc tăng sinh lý như sâm cau, ba kích thiên,……điều trị xuất tinh sớm, yếu sinh lý, cải thiện chất lượng tinh trùng, tăng khả năng thụ thai.
• Điều trị rối loạn kinh nguyệt ở nữ giới: Dùng với ích mẫu, ngải cứu để chữa rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ.

10 bài thuốc ứng dụng cho Sâm Bố Chính

Với nhu cầu chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe ngày càng cao, cách sử dụng sâm bố chính cũng đa dạng hơn. Để tận dụng hết dưỡng chất trong loại sâm quý này, cùng chúng tôi tìm hiểu 2 dạng như sau:

1. Bồi bổ khí huyết: Sâm bố chính 30g, Hồi dầu 12g, Hoài sơn, Đương quy, Ý dĩ sao, đều 15g, sấy khô, tán bột làm viên với mật ong hay mạch nha, uống mỗi ngày 15-20g.
2. Người suy nhược gầy yếu, khô khát, táo bón, đái són: Sâm bố chính nấu thành cao, hoà với sữa người hay cao ban long uống.
3. Trị bệnh bạch đới: Rễ Sâm Bố Chính giã nhỏ và nấu với Gạo nếp ăn.

4. Chữa thiếu máu: Sâm bố chính, hạt sen, hà thủ ô; đại hồi; thảo quả, cam thảo. Tán các vị thuốc, vo thành viên. Mỗi ngày dùng 20g, chia 2 lần.
5. Điều trị bệnh lao phổi cho trẻ em: Trộn đều tất cả nguyên liệu (Sâm bố chính, siro cam thảo, nước sôi để nguội) với nhau để tạo thành một hỗn hợp. Mỗi ngày dùng 1 thìa.
6. Bổ thận, tráng dương: (Thành phần: Sâm bố chính; đậu đen; hoàng tinh; hạt tơ hồng; hoài sơn, sừng nai, cẩu tích, tục đoạn, hạt sen, ba kích thiên, liên tu, cây mú từn).

Cách dùng: Đậu đen sao tồn tính, ba kích tẩm muối sao vàng, sừng nai đắp đất sét nung tồn tính, tán nhỏ các vị thuốc khác. Sau đó vo tất cả thành viên. Mỗi ngày dùng 2 lần, mỗi lần 8g –12g.

7. Trị rối loạn kinh nguyệt: (Thành phần: Sâm bố chính, ích mẫu, ngải cứu, thục địa, cây nhọ nồi, củ ấu, củ cây giai). Mỗi ngày dùng 1 thang, chia làm 3 lần uống trong ngày. Sử dụng đều đặn sẽ giúp cải thiện các triệu chứng rối loạn kinh nguyệt.

8. Điều trị đái tháo đường: (Thành phần: Sâm bố chính, rễ cỏ tranh, giao đằng, tì giải, hắc sâm, củ mài (hoài sơn), lá tre, quốc lão, hạt sen, hoạt thạch, xa tiền thảo)

Cách dùng: Sắc các vị thuốc thành nước uống. Dùng liên tục trong 1 tháng hoặc cho đến khi khỏi bệnh.

9. Sâm Bố Chính ngâm rượu: Kết hợp với sao vàng hạ thổ và làm sạch sâm, sau đó ngâm theo tỷ lệ 1:10 với rượu. Có thể ngâm kèm thân và lá để rượu ngon hơn. Ngâm rượu từ 1-3 tháng (hoặc có thể hơn). 
10. Sâm Bố Chính ngâm với mật ong: Sâm đem thái thành lát mỏng, rồi ngâm với mật ong đựng trong hũ kín. Có thể dùng món này cho cả người già và trẻ nhỏ.
11. Điều trị suy nhược, người gầy rộc, hóa khát, táo bón, són đái: Sâm Bố chính nấu thành cao lỏng, hòa với cao Ban long. Uống hàng ngày, liên tục trong 1 – 2 tháng.

Trên đây là những điều cần biết về Sâm Bố Chính. Hy vọng rằng bài viết này sẽ mang giúp ích cho bạn trong đời sống hàng ngày. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết.